آثار

پائولو کوئیلو به دنبال تجربه ها، بینش ها، و بصیرت هایی که یافت، در چهل سالگی دست به قلم برد و از این به بعد نوشته های بزرگی را پدید آورد که این نوشته ها برای او شهرت جهانی را در پی داشت. بیشتر کتاب های کوئیلو را آرش حجازی بر اساس اجازه کتبی او به زبان فارسی برگردانده است. همچنین تمامی کتاب های کوئیلو به زبان فارسی توسط نشر کاروان منتشر شده است.

به طور کلی آثار پائولو کوئیلو امروزه در بیش از 140 کشور منتشر و به 56 زبان ترجمه شده است. تا به امروز بیش از 52 میلیون نسخه از کتاب های او به فروش رفته و بنا به گزارش نشریه فرانسوی لیر در سال 1999 پائولو دومین نویسنده پرفروش جهان در سال 1998 بوده است. چنان که کتاب کیمیاگر تاکنون دوازده چاپ داشته است و در سال 1376 جزء پرفروش ترین کتاب های سال ایران به شمار آمد.

1.      خاطرات یک مغ، 1987

این کتاب که نخستین کتاب پائولو است، به تجربیات او در طول سفر شش ماهه ای که با همسر خود به دور اروپا و به ویژه آلمان داشت، می پردازد. کتاب مزبور حاوی اتفاقات خارق العاده ای است که ممکن است در زندگی یک انسان عادی رخ دهد. اما هر اتفاق می تواند یک نشانه و علامت باشد.

یک ناشر کوچک برزیلی این کتاب را چاپ کرد که با اقبال کمی رو به رو شد.

2.      کیمیاگر، 1982

کتاب کاملاً متفاوتی است. کاملاً نمادین است و تمامی مطالعات پائولو درباره کیمیاگری در قالب داستان استعاری خلاصه شده است. این کتاب هم نخست با استقبال خوبی رو به رو نشد؛ به گونه ای که ناشر امتیاز آن را به کوئیلو بازگرداند؛ اما او دست از تعقیب رؤیایش نکشید. امروزه کیمیاگر را بسیاری از دانشگاه ها از جمله دانشگاه شیکاگو به عنوان کتاب درسی معرفی کرده اند.

رمان کیمیاگر پس از انتشار و با فاصله به یکی از موفق ترین کتاب های واپسین سال های سده بیستم تبدیل شد و نویسنده اش به عنوان یک پدیده ادبی به شمار رفت. تحلیل این رمان پیچیده است و مجالی مبسوط می طلبد. اما به اجمال باید گفت که:

-    این کتاب نشان داد که آثار کوئیلو قابل تأمل است. شاید او ادیب بزرگی نباشد، اما نویسنده بزرگی است. ادیبان بزرگی هستند که نمی توانند یک خط داستان بنویسند. منتقدان بزرگی هم داریم که تاکنون هیچ اثری نیافریده اند. شاید بتوانند جملات زیبا بنویسند، اما داستان نه. داستان یک فرآیند آفرینش و آفریدن است. کوئیلو آفریننده داستان های مؤثری است. او به آسانی می تواند خواننده را به فضای داستان خودش بکشاند و از همان جمله اول داستان خواننده را اسیر کند و حتی خواننده را جزئی از کتاب خود کند. او تفکری عارفانه دارد و سعی می کند زمینه های فکری خود را بر داستانش حاکم کند. کیمیاگر از جایی آغاز می شود که کیمیاگر یکی از کتاب هایی را که یکی از مسافران کاروان برایش آورده بود، گشود و خواند. از همین جا عناصری نظیر: کتاب، کیمیاگری، کاروان و سفر مطرح می شود.

-    سیر داستان بلند کیمیاگر خطی است. رخدادها به صورت پی در پی و متوالی از پس هم می آیند. بازگشت به گذشته کامل به ندرت رخ می دهد. خواننده از همان اول همسفر سانتیاگو (نام جوان رمان) می شود و یک دوره رازآموزی سیر و سلوک را با او آغاز می کند. در این سیر و سلوک هرگز نباید به گذشته نگریست. زمان، اکنون و آینده است و این زمان است که سفر و سلوک معنوی را شکل می دهد.

-    داستان از دید سوم شخص نقل می شود و در بخش اعظم داستان، خواننده با چشم های سانتیاگو می بیند. اما یکی از مهارت های مهم کوئیلو در این رابطه این است که با مهارت خاصی از «پدیده انتقال زاویه دید» بسیار استفاده می کند. گاهی داستان از زاویه دید مرد انگلیسی و گاهی کیمیاگر و گاهی بلورفروش و دیگران نقل می شود. اما مهم این است که انتقال زاویه دید در یک داستان به رمان قدرت فراوانی می بخشد.

-    کوئیلو یکی از اصول رمان های قرن بیستم را به خوبی رعایت کرده است و آن این که رمانش کوتاه است. این رمان را می شد در هزار صفحه نوشت. اما کوئیلو این کار را نکرد، چون نیازی نبود. توصیف در جاهایی که نیاز نیست، انجام نمی گیرد. پائولو در بسیاری از موارد درگیر جزئیات نمی شود.

-    اگر از نظر عناصر دخیل در داستان نگاه کنیم، یکی از عناصر اصلی صحراست. دیوارها برداشته می شود. چوپان در کلیسا خواب می بیند و حرکت خود را از درون یک کلیسا آغاز می کند. اما سانتیاگو گنج خود را در صحرا می یابد، زیر درخت انجیر مصری. عناصر دیگر این داستان باد، خورشید و دریاست که نماد سه عنصر هوا، آتش و آب است که در قدیم مطرح بوده است.

-    نکته بسیار مهم و اصلی در تحلیل رمان کیمیاگر این است که این رمان سراسر شباهت بسیاری با حکایت دفتر ششم مثنوی دارد. «حکایت آن شخص کی خواب دید کی آنچ می طلبی از یسار به مصر وفا شود، آنجا گنجی است در فلان محله در فلان خانه...»

بود یک میراثی مال و عقار   جمله را خورد و بماند او عور و زار

مال میراثی ندارد خود وفا   چون به ناکام از گذشته شد جدا

جای هیچ تردیدی نیست که اساس رمان کیمیاگر این حکایت مثنوی معنوی است. اما دریغ که ما مولوی را در گنجینه های خانه مان داریم، اما کسی نوای آن را نمی سراید. عجیب تر این که کوئیلو از مثنوی الهام گرفته است، اما آن را پنهان می کند. دلیلش چیست؟ بماند. حال آن که او از عهد عتیق، عهد جدید و از عرفان هندی و از روان شناسی به نام یونگ متأثر است و تأثر خود را نشان می دهد و به آن ها اشاره می کند.

به زبان فارسی کتابی است به نام رازگشایی کیمیاگر که تلاشی برای کشف رازهای کیمیاگر است.

3.     بریدا، 1990

این کتاب درباره عطایای هر انسانی است. کتاب با استقبال بسیاری رو به رو شد و باعث شد دو کتاب قبلی هم مورد توجه دوباره قرار گیرد. اما بیش از همه به کیمیاگر اقبال صورت گرفت. در اندک زمانی این کتاب رکورد فروش تمام کتاب های تاریخ نشر برزیل را شکست و حتی نشریه ای معتبر اعلام کرد که فروش کیمیاگر در تاریخ زبان پرتغالی بی سابقه بوده است. در سال 1993 این کتاب جزء پرفروش ترین کتاب های ایالات متحده آمریکا و پس از آن در اسپانیا، روسیه و دیگر کشورها شد. در همین سال شرکت وارنر امتیاز ساخت فیلمی از روی کتاب کیمیاگر را از کوئیلو خرید.

4.     عطیه برتر، 1991

این کتاب به بحث داغ عشق پرداخته است. عشق زندگی است. عشق هرگز خطا نمی کند و زندگی تا زمانی که عشق است به خطا نمی رود. در بنیان تمامی مخلوقات عشق همچون عطیه برتر حاضر است؛ زیرا هر چیز دیگر به پایان می رسد، عشق می ماند.

از نکات مهم در این کتاب این که کوئیلو از شخصیت پولس قدیس الهام گرفته و تأثیر پذیرفته است. به اعتقاد مسیحیان، پولس از بزرگ ترین مبلغان مسیحی است و در واقع نخستین کسی است که در عرفان و معنویت مسیحیت پیشگام بوده است. به تعبیری کوئیلو در این کتاب عرفان مسیحیت را به نگارش درآورده است. چنان که در آخر همین کتاب زندگی پولس و رساله مهم او به قرنتیان به تفصیل بیان شده است. نکته جالب این که اسم «پائولو» صورت پرتغالی شده نام «پولس» در واژه عبری است.